Όταν το Χόλιγουντ διαστρεβλώνει την Ιστορία

H Αντζελίνα Τζολί συνομιλεί με Βόσνια (πηγή)

της Μελίνας Βολιώτη
από ΑΥΓΗ

«Οι βιασμοί μας είναι τα τραύματα της ζωής μας και όχι μία ιστορία αγάπης», Μπακίρα Χάσετσις, πρόεδρος της Ένωσης «Γυναίκες - Θύματα Πολέμου» της Βοσνίας.

Θα μας τρελάνουν οι Αμερικανοί λειτουργοί της έβδομης τέχνης. Έχουν ένα τρόπο στις ταινίες τους να διαστρεβλώνουν γεγονότα ιστορικά, να απομυθοποιούν ιστορικές προσωπικότητες, να αμφισβητούν τους συμβολισμούς. Και όλα αυτά, φαντάζομαι, στο όνομα της ελευθερίας της τέχνης και του δικαιώματος στη μυθοπλασία.

Πήρα αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις από την ταινία που θέλει να σκηνοθετήσει η διάσημη ηθοποιός Αντζελίνα Τζολί με θέμα την ιστορία... αγάπης μεταξύ μιας γυναίκας από τη Βοσνία και του Σέρβου βιαστή της. Η ιστορία θεωρείται ότι έλαβε χώρα στα χρόνια του πολέμου 1992-1995 και είχε σχεδιαστεί να γυριστεί στη μακελεμένη γη της Βοσνίας.

Λέω «είχε» γιατί δεν είναι σίγουρο αν θα επιτραπούν τελικά τα γυρίσματα -και δεν πρέπει- μετά τις αντιδράσεις της κοινωνίας και ιδίως των γυναικών - θυμάτων. Οι αντιδράσεις είναι απόλυτα δικαιολογημένες, διότι οι βιασμοί στον πόλεμο της Βοσνίας υπήρξαν πρωτοφανώς μαζικοί. Ήμασταν στη Διάσκεψη του Πεκίνου, στα 1995, όταν ακόμα αιμορροούσε η πληγή και ο ΟΗΕ βοούσε ότι είχαν λάβει χώρα περί τους 20.000 βιασμούς. Επρόκειτο για ένα μαζικό έγκλημα, έγκλημα πολέμου.

Βοσνία, Ρουάντα, Σουδάν, Λιβερία, Κογκό συντάραξαν την ανθρωπότητα και οδήγησαν το Συμβούλιο Ασφαλείας να συναριθμήσει το φαινόμενο στους παράγοντες τορπιλισμού της ασφάλειας στον κόσμο. Μάλιστα, ο γ.γ. του ΟΗΕ όρισε ειδική εκπρόσωπο στο θέμα της βίας εις βάρος των γυναικών σε συνθήκες ένοπλων συρράξεων την κ. Μαργκότ Βάλστρομ, ενώ ειδικό ψήφισμα του Σ.Α., το 1820/2008, χαρακτηρίζει κάθε μορφή σεξουαλικής βίας εναντίον αμάχων ως τακτική πολέμου και συστατική της γενοκτονίας.

Από τη λήξη του παρακμιακού αδελφοκτόνου πολέμου στα εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας δεν πέρασαν και πολλά χρόνια. Όχι τόσα για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις στην υγεία και ακεραιότητα των γυναικών (σωματικά και ψυχικά άλγη, οικονομικές συνέπειες κ.ά.). Η ίδια η Ένωση αγωνίζεται ακόμη προκειμένου να υπάρξουν πολιτικές, ανακουφιστικές της κατάστασης των γυναικών-θυμάτων. Πολιτικές τόσο από τους θεσμούς του κράτους όσο και από την Ευρωπαική Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Το εξοργιστικό στην ιστορία είναι ότι το έγκλημα έμεινε ουσιαστικά ατιμώρητο. Η σύρραξη τέλειωσε, οι συνέπειες των βιασμών παραμένουν. Ελάχιστες περιπτώσεις οδηγήθηκαν στο ακροατήριο. Η συσσωρευμένη οργή και αγανάκτηση είναι εκεί.

Και έρχεται τώρα η κ. Τζολί να κερδοσκοπήσει σε μια υπόθεση που πονά, να παίξει εν ου παικτοίς. Να συμβολίσει με στρεβλό τρόπο τις χιλιάδες ματωμένες ιστορίες, που είναι τα τραύματα της ζωής των γυναικών, όπως είπε η πρόεδρος της Ένωσης. Να δείξει ότι στο ντεκόρ του χαλασμού, που δεν έμεινε λίθος επί λίθου, μια βιασμένη Βόσνια ερωτεύθηκε το Σέρβο βιαστή της, δηλ. τον εκπρόσωπο του αντιπάλου στρατού και καταστροφέα της κοινότητας της. Τι να πεις; Το βλέπει σαν ένα άλλο «σύνδρομο της Στοκχόλμης»; Σαν εξαίρεση;

Μα, και έτσι να είναι, που δεν είναι, αφού η Ένωση βεβαιώνει ότι δεν γνωρίζει ούτε μία ιστορία... αγάπης, δεν θα ασχοληθείς με την εξαίρεση. Θα ασχοληθείς με το κύριο. Δεν είναι μία φανταστική ιστορία. Είναι ιστορικά τα συμβάντα. Συνέβησαν. Βασάνισαν ζωές. Τα πρόσωπα των ιστοριών είναι εν ζωή και αναμετριούνται με τις θλιβερές συνέπειες του αχρείαστου πολέμου. Δεν έχει λέει πολιτικά μηνύματα η ταινία, αφορά τον έρωτα. Πλάκα μάς κάνουν; Από την ώρα που επιλέγεις το ιστορικό πλαίσιο το μήνυμα είναι προεχόντως πολιτικό, ανεξάρτητα από προθέσεις.

Η προσέγγιση στο θέμα που κάνει η κ. Τζολί και οι συνεργάτες της δεν αφίσταται της συνήθους πατριαρχικής ερμηνείας, που με κυνικό τρόπο αποφαίνεται: αν δεν μπορείς να αποφύγεις τον βιασμό, απόλαυσέ τον (sic). Να επαναλάβουμε για χιλιοστή φορά ότι ο βιασμός είναι πράξη επιβολής και εξουσίας και δεν έχει να κάνει με την ερωτική απόλαυση; Χρειάζεται;